Naszą rowerową wyprawę rozpoczynamy na pograniczu polsko-niemieckim, tuż przy monumentalnym wiadukcie kolejowym w Zgorzelcu/Görlitz, którego historia sięga XIX wieku. To jedna z najbardziej charakterystycznych budowli w regionie, zaprojektowana przez Gustava Kießlera, inżyniera zafascynowanego architekturą antyczną. Konstrukcja nawiązuje do rzymskich akweduktów — łukowe przęsła, monumentalne filary i masywna sylwetka harmonijnie wpisują się w nadnyski krajobraz. Obiekt ten był świadkiem burzliwych dziejów regionu, od industrialnego rozwoju XIX wieku, przez zniszczenia wojenne, aż po współczesne czasy, w których służy jako malownicze tło dla pieszych i rowerowych wędrówek.

Po krótkim postoju ruszamy w dalszą trasę, eksplorując wyjątkowe miejsca po obu stronach granicy. Przejeżdżamy przez most graniczny im. Jana Pawła II, wybudowany w 1875 roku jako kamienny most łukowy, wsparty na czterech potężnych, granitowych filarach, z których dwa stoją w korycie rzeki. Pierwotnie nosił nazwę Reichenberger Brücke (Most Liberecki) i pełnił funkcję ważnego połączenia komunikacyjnego między Zgorzelcem a Görlitz. Podobnie jak wszystkie inne mosty w mieście. Został zniszczony w maju 1945 Po odbudowie, most służył jako najwrażliwszy łącznik obu miast.

Jadąc dalej korzystając z bardzo urokliwej drogi rowerowej mijamy Obermühle czyli Górnego Młynu. Jego pierwotne przeznaczenie to już historią. Dziś to punkt gastronomiczny oraz miejsce gdzie można wypożyczyć łódkę bądź odpocząć korzystając z pięknie położonego tarasu Warto się tu zatrzymać aby podziwiać piękny widok na wiadukt kolejowy. Tuż za wiaduktem nad nami znajduje się Browar Landskron, jeden z najstarszych funkcjonujących browarów w Niemczech. Założony w 1869 roku, przetrwał obie wojny światowe i okres NRD, nieprzerwanie warząc piwo według tradycyjnych metod dolnej fermentacji. Do dziś Landskron produkuje szeroki wybór piw rzemieślniczych, ciesząc się uznaniem nie tylko w Niemczech, ale i w Polsce. Rowerzyści mogą zatrzymać się tutaj na krótką przerwę – w sezonie działa ogródek piwny, browar ma również swoją scenę na której regularnie odbywają się koncerty.

Po dotarciu do miejscowości Hagenwerder napotykamy niezwykły industrialny eksponat – gigantyczną koparkę wielonaczyniową. Mierzy ona aż 75 metrów długości i 33,5 metra wysokości, a przez ponad ćwierć wieku służyła w pobliskiej kopalni odkrywkowej do wydobycia węgla brunatnego. Dziś stanowi pomnik przemysłowego dziedzictwa regionu i jest jednym z najciekawszych punktów edukacyjno-turystycznych dla zwiedzających. Warto zatrzymać się tu na dłużej, obejrzeć wnętrze maszyny i zapoznać się z historią wydobycia węgla w tym regionie.

Nasza trasa prowadzi dalej do Blue Lagoon – malowniczej zatoki położonej na południowo- zachodnim brzegu Berzdorfer See. To miejsce jest idealnym przykładem udanej rekultywacji terenów pokopalnianych. Jeszcze w latach 90. działała tu ogromna kopalnia odkrywkowa, której przemysłowy krajobraz zupełnie odmienił charakter okolicy. Od 2002 roku rozpoczęto proces zalewania wyrobiska, który zakończył się w 2013 roku, tworząc jeden z największych sztucznych zbiorników wodnych w Saksonii. Jezioro Berzdorfer See ma powierzchnię 960 hektarów, osiąga głębokość do 72 metrów i posiada linię brzegową o długości 15,5 kilometra. Cały obszar został starannie zagospodarowany z myślą o rekreacji, turystyce i ochronie przyrody.

Wokół jeziora wytyczono komfortową, szeroką trasę rowerową, która umożliwia pełne okrążenie zbiornika. Nawierzchnia, poza jednym odcinkiem, jest asfaltowa, co pozwala na poruszanie się rowerzystom rekreacyjnym. Niestety odcinek, który został tylko utwardzony utrudnia poruszanie się osobom na hulajnogach czy z wózkami dziecięcymi. Przy trasie rozmieszczono liczne punkty gastronomiczne – od sezonowych food trucków po restauracje serwujące regionalne potrawy. Znajdziemy tu również plaże, wypożyczalnie sprzętu wodnego, pomosty, a także oznakowane miejsca do kąpieli i pikników. Dla rodzin z dziećmi przewidziano bezpieczne place zabaw, natomiast miłośnicy przyrody mogą skorzystać z wieży, z której rozpościera się piękny widok na jezioro.

Opuszczając wybrzeże jeziora, kierujemy się na południowy wschód, gdzie teren staje się bardziej wymagający. Naszym celem jest Landeskrone – wygasły wulkan o wysokości 420 metrów n.p.m., dominujący nad krajobrazem Görlitz. Jego historia geologiczna sięga 30 milionów lat wstecz i stanowi wyjątkowe świadectwo aktywności wulkanicznej w regionie Łużyc. Pierwsze ślady osadnictwa na jego zboczach pochodzą z epoki brązu. W średniowieczu wzniesiono tu zamek, który należał do książąt czeskich, a następnie do szlachty saskiej. Dziś na szczycie znajduje się hotel z wieżą widokową, z której rozciąga się panoramiczny widok na Góry Żytawskie, Nizinę Śląsko-Łużycką, a przy dobrej pogodzie – aż po Karkonosze. Sama droga na szczyt, choć miejscami stroma, jest możliwa do pokonania rowerem – szczególnie polecana dla miłośników aktywnej jazdy.

Po emocjonującym zjeździe z Landeskrone kierujemy się w stronę miasta Görlitz – jednego z najpiękniejszych miast Niemiec Wschodnich. Znane z doskonale zachowanej zabudowy, Görlitz zachwyca bogactwem architektury: od gotyku, przez renesans, po secesję. Przejeżdżamy przez zabytkowe ulice, mijając m.in. kościół św. Piotra i Pawła, Nowy Rynek oraz barwne kamienice przy ulicy Brüderstraße. Warto zatrzymać się przy obserwatorium Scultetus-Sternwarte, które od dekad przyciąga miłośników astronomii i nauki. Założone w latach 60. XX wieku, nosi imię Bartholomäusa Scultetusa – słynnego matematyka, kartografa i astronoma, związanego z Görlitz w XVI wieku.

Trasa wiedzie dalej ulicami starego miasta, mijając zabytkowe kościoły, liczne galerie i brukowane alejki. Kończymy naszą rowerową podróż przy imponującym dworcu kolejowym w Görlitz. Oddany do użytku w 1917 roku, stanowi przykład architektury art nouveau – z przestronnym holem, ozdobnymi stiukami i witrażami. Dla rowerzystów przygotowano tu nowoczesną infrastrukturę – bezpieczny parking rowerowy znajduje się w przejściu podziemnym, co pozwala na wygodne przesiadki i eksplorowanie miasta pieszo. Cała trasa rowerowa z Görlitz do Berzdorfer See oraz wokół jeziora zaprojektowana została z myślą o bezpieczeństwie i wygodzie użytkowników. Prowadzi ubocznymi drogami, z dala od głównego ruchu samochodowego, co pozwala na spokojne przemierzanie kolejnych kilometrów w otoczeniu natury i historii. Przy trasie rozmieszczono oznaczenia kierunkowe, tablice informacyjne oraz miejsca odpoczynku – ławki, wiaty i miejsca piknikowe. . To miejsce, które szczególnie upodobali sobie mieszkańcy pogranicza. W sezonie przyjeżdża tu wielu rowerzystów a na parkingach dla aut widzimy samochody zarówno z rejestracjami niemieckimi jak również polskimi i czeskimi. Wszyscy chcą spędzić tu czas jeżdżąc rowerem, na rolkach, hulajnogach, grillując, plażując, bawiąc się z wykorzystaniem infrastruktury rekreacyjnej.

1.Most kolejowy w Zgorzelcu/Görlitz

Most kolejowy łączący Zgorzelec i Görlitz to jedna z najbardziej charakterystycznych budowli inżynieryjnych regionu. Jego monumentalna sylwetka, rozpięta nad Nysą Łużycką, nie tylko robi wrażenie swoją formą, ale również opowiada historię przemysłowego rozwoju XIX wieku. Zbudowany w latach 1844–1847 według projektu Gustava Kießlera, most był częścią rozwijającej się sieci kolejowej łączącej Śląsk z Saksonią. Jego architekt zainspirował się rzymskimi akweduktami, czego efektem jest efektowna konstrukcja z łukowymi przęsłami, łącząca prostotę, lekkość i elegancję z monumentalnością. Całość wykonano z lokalnego granitu, a cement sprowadzano aż z Anglii i Tarnowskich Gór – co świadczy o ambicji i skali przedsięwzięcia. Most ma 448 metrów długości i wznosi się na wysokość 35 metrów nad lustrem wody, co czyni go najwyższym kamiennym mostem kolejowym w Niemczech i jednym z najdłuższych tego typu w Polsce (choć krótszym od mostu w Bolesławcu, który mierzy 519 m). Przez niemal sto lat most przetrwał w niezmienionym stanie, będąc symbolem trwałości i precyzji XIX-wiecznej inżynierii. W maju 1945 roku, wycofujące się wojska niemieckie wysadziły jego środkowe przęsła. Zniszczenia szybko jednak naprawiono i już w 1954 roku most został odbudowany, odzyskując swoje strategiczne znaczenie. Dziś stanowi istotny element europejskiego korytarza transportowego E30, łączącego Berlin z Kijowem. W 2014 roku przeszedł gruntowną rewitalizację, która przywróciła mu dawny blask. Dla odwiedzających Görlitz warto polecić punkt widokowy po stronie niemieckiej, skąd roztacza się malownicza panorama na Nysę Łużycką, Zgorzelec i monumentalne łuki mostu.

2.Koparka wielonaczyniowa

Koparka wielonaczyniowa SRs 1200 to imponujący eksponat przemysłowy, symbolizujący okres intensywnej działalności górniczej w okolicach Berzdorfer See. Zbudowana w 1971 roku, przez ponad 25 lat była wykorzystywana do wydobywania węgla brunatnego z kopalni odkrywkowej. Maszyna ma 75 metrów długości i 33,5 metra wysokości, co czyni ją jedną z największych tego typu w regionie. Jej czerpaki, z których każdy ma pojemność kilku metrów sześciennych, przenosiły ogromne ilości węgla, przyspieszając proces wydobycia. Po zamknięciu kopalni w 1997 roku koparka przestała być używana, jednak zachowano ją jako eksponat muzealny, który przyciąga turystów i miłośników techniki. Zwiedzający mogą nie tylko podziwiać maszynę z zewnątrz, ale także wziąć udział w zorganizowanych wycieczkach, podczas których poznają historię górnictwa w regionie oraz zobaczą wnętrze koparki. Jest to niezwykła atrakcja, pokazująca, jak ogromny wpływ przemysł wydobywczy miał na krajobraz i gospodarkę regionu.

3.Blue Lagoon – Berzdorfer See

Blue Lagoon, czyli zatoka na zbiorniku Berzdorfer See, to przykład udanej rekultywacji terenów poprzemysłowych. Jezioro powstało w miejscu dawnej kopalni węgla brunatnego, która działała tutaj do końca lat 90. XX wieku. Po zakończeniu wydobycia rozpoczęto zalewanie kopalni wodą, co trwało od 2002 do 2013 roku. Obecnie Berzdorfer See ma powierzchnię 960 hektarów i maksymalną głębokość 72 metrów, co czyni go jednym z największych sztucznych zbiorników w regionie. Linia brzegowa ma 15,5 km długości, a jezioro otaczają plaże, ścieżki rowerowe i piesze oraz infrastruktura turystyczna, w tym port jachtowy i liczne miejsca do biwakowania. Blue Lagoon to idealne miejsce dla miłośników rekreacji nad wodą. Szeroka plaża, molo, place zabaw, boiska do siatkówki plażowej, park linowy, punkty gastronomiczne, marina żeglarska oraz pole golfowe sprawiają, że miejsce to doceniają zarówno plażowicze, jak i osoby preferujące aktywny wypoczynek. Woda w jeziorze jest krystalicznie czysta, co czyni je szczególnie atrakcyjnym dla amatorów kąpieli. Wzdłuż linii brzegowej znajdują się restauracje i kawiarnie, do których można dotrzeć, korzystając z deptaku otaczającego jezioro – idealnego do spacerów, jazdy na rowerze i rolkach. Do jeziora można również dotrzeć samochodami, a specjalnie przygotowane parkingi z infrastrukturą gastronomiczną ułatwiają odwiedziny.

4.Wieża widokowa Neuberzdorfer Höhe

Wieża widokowa Neuberzdorfer Höhe to jeden z najważniejszych punktów widokowych nad Berzdorfer See i okolicą. Otwarto ją w 2008 roku, oferując dwie platformy widokowe na wysokościach 19 i 21 metrów. Z wieży można podziwiać wspaniałe widoki na okoliczne wzgórza, takie jak Landeskrone, oraz na rozległe wody Berzdorfer See. 121 stopni prowadzących na szczyt to atrakcja sama w sobie, a nagrodą są spektakularne widoki. Wieża jest wyposażona w kamerę internetową, umożliwiającą transmisję widoków na żywo. Stanowi popularne miejsce odwiedzin turystów i lokalnych mieszkańców, którzy przychodzą tu, aby cieszyć się naturą i spokojem. Jest to także doskonały punkt wyjściowy dla pieszych i rowerowych wycieczek po okolicy.

5.Wieża Bismarcka

Wieże Bismarcka to charakterystyczne budowle wznoszone na cześć kanclerza Otto von Bismarcka, rozproszone po całych Niemczech. Jedna z tych wież znajduje się w okolicy Landeskrone i jest interesującą atrakcją historyczną oraz punktem widokowym. Zbudowana w 1901 roku według projektu architekta Wilhelma Kreisa, upamiętnia kanclerza. Podczas rocznic związanych z jego życiem zapalano na wieży ogień, symbolizujący jedność narodową i siłę Niemiec. Dziś wieża jest popularnym celem turystycznym. Choć wejście na nią jest niemożliwe, jej położenie na wzgórzu Landeskrone pozwala podziwiać piękne widoki na okolicę, stojąc przy jej podstawie.

6.Landeskrone

Landeskrone to wygasły wulkan o wysokości 419,4 m n.p.m., górujący nad okolicą Görlitz. Jego formacja geologiczna sięga około 30 milionów lat wstecz, a miejsce to od wieków przyciągało osadników z różnych epok. Pierwsze ślady osadnictwa pochodzą z epoki brązu, a w średniowieczu na szczycie góry znajdował się zamek, należący do książąt czeskich i możnych rodów szlacheckich. W XIV wieku zamek wykupiło miasto Görlitz, które później zdecydowało się go zburzyć, aby nie służył za schronienie dla rabusiów. Pod koniec XVIII wieku Landeskrone zaczęli odwiedzać pisarze i filozofowie, szukający natchnienia. W 1863 roku na ruinach zamku miasto wybudowało gospodę, która spłonęła w 1946 roku, ale pięć lat później została odbudowana. Dziś znajduje się tam hotel i restauracja. Na szczycie Landeskrone, oprócz restauracji i hotelu, jest również wieża widokowa, z której można podziwiać piękną panoramę miasta oraz okolicznych gór.

7.Obserwatorium Scultetus

Obserwatorium Scultetus-Sternwarte, nazwane na cześć Bartholomäusa Scultetusa, znanego astronoma i matematyka związanego z regionem. Obiekt ten powstał w latach 1967–1971 i do dziś pełni ważną rolę jako regionalne centrum nauki i edukacji astronomicznej. Sercem obserwatorium jest planetarium z 8-metrową kopułą, mieszczące Małe Planetarium ZEISS. Dzięki zainstalowanym przyrządom możliwe jest realistyczne odwzorowanie nocnego nieba z dowolnego miejsca na Ziemi i w dowolnym czasie. Ze względu na wyjątkową akustykę, w kopule odbywają się również koncerty. Charakterystyczne dla obserwatorium są widoczne z daleka dwie kopuły obserwacyjne. Pod większą, o średnicy 4 metrów, znajduje się teleskop Newtona-Cassegreina oraz szukacz komet, a pod mniejszą, 3-metrową kopułą, zlokalizowany jest teleskop Cassegreina. Te precyzyjne instrumenty pozwalają na obserwację planet, gwiazd, komet i innych ciał niebieskich w sposób profesjonalny i dostępny dla każdego. Obserwatorium prowadzi również działalność edukacyjną – organizowane są wykłady, warsztaty oraz imprezy otwarte dla dzieci, młodzieży i dorosłych. W jego zasobach znajduje się także specjalistyczna biblioteka z literaturą astronomiczną.

8.Dworzec kolejowy w Görlitz

Dworzec kolejowy w Görlitz to zabytek architektury, harmonijnie wpisany w miejską zabudowę. Hala peronowa, udostępniona podróżnym w 1917 roku, przyciąga dziś codziennie około 4 000 osób – zarówno dojeżdżających, jak i turystów. Charakterystycznym elementem dworca jest hol w stylu art nouveau, z misternie zdobionym sufitem, który emanuje elegancją dawnych lat. Przestronność holu i tuneli prowadzących na perony przypomina o randze tego miejsca, które niegdyś tętniło życiem, pełne kawiarni i sklepów umilających czas oczekującym na pociągi. Dworzec leży w sercu zabytkowej części Görlitz, skąd można udać się na historyczną ulicę Berliner Strasse, dawniej główną handlową arterię miasta, prowadzącą na Postplatz i do słynnego Kaufhaus Görlitz. Obecnie planowana jest kompleksowa modernizacja budowli. Po latach użytkowania dach hali dworca zostanie gruntownie odnowiony, a jego historyczne, szklane ściany wymienione. Prace obejmą także renowację konstrukcji nośnej, świetlików dachowych i instalację nowego oświetlenia. Zgodnie z wytycznymi konserwatorskimi zostaną odnowione piękne klatki schodowe, a nowe okna, wykonane ręcznie z zielonego szkła przypominającego oryginał, przywrócą wnętrzom autentyczny urok przeszłości.